Nhổ Răng

Trong một câu văn, 2 hay nhiều ý tưởng có cùng đặc tính được gọi là “parallel” (song song). Để câu văn có hiệu quả tốt, chúng ta cần phải viết (hay nói) những ý tưởng song song theo công thức sau đây: danh từ đi với danh từ, vô định với vô định (infinitive), mệnh đề phụ với mệnh đề phụ, v.v… 1. Danh từ song song They studied history, mathematics, and chemistry. Nhưng câu sau đây thì không chuẩn: They studied about the past, mathematics, and how matter is constituted. 2. Infinitive He learned to swim , to play tennis , and to ride a horse . Chứ không phải: He learned to play tennis, swimming, and the art of horseback riding. 3. Mệnh đề In her praises of the summer camp, she mentioned that the food was good, that the climate was perfect, and that the equipment was superb. Không nên viết: In her praises of the summer camp, she mentioned that the food good, that the climate was perfect, and what superb equipment they had. Nên: The old house...

Như có lần thổ lộ, tôi là một fan của Họa Mi (tên thật là Trương Thị Mỹ). Tôi thích tiếng hát của chị từ những ngày trước 1975. Hồi đó, Họa Mi thường hát nhạc của Hoàng Thi Thơ, và bài nổi tiếng chị trình diễn (tôi vẫn còn nhớ) là bài “Đưa em xuống thuyền”. Trong số những ca sĩ nổi tiếng cùng thời như Phương Dung, Hoàng Oanh, Sơn Ca, Lệ Thu, Connie Kim, Carol Kim, v.v… tôi chỉ thích Họa Mi và Lệ Thu. Họa Mi có chất giọng ấm áp, trong trẻo, mà tình cảm. Nghe Họa Mi trình bày ca khúc “Tóc Mây” (Phạm Thế Mỹ) thì sẽ thấy nhận xét đó đúng. Chị còn là một trong số ít ca sĩ được đào tạo có bài bản, tốt nghiệp từ trường Quốc gia Âm nhạc Sài Gòn cũ. Sau này, tôi đọc tin trên báo mới biết là chị sang Pháp định cư. Tôi vẫn còn giữ một tape nhạc thời thập niên 1980, trong đó Họa Mi ca bài “Em đi rồi” của Lam Phương. Nghe nói bài này Lam Phương viết cho Họa Mi, nhưng chẳng biết hư thực ra sao. Hôm nay đọc tin trên báo tôi mới biết chị về Việt Nam trình diễn và phát hành album nhạc. Hôm nào về Việ...

Trong 30 năm qua, kể từ ca AIDS đầu tiên được phát hiện, các nhà khoa học đã tiêu nhiều tiền và thời gian để tìm một vaccine hi vọng phòng chống HIV (HIV được xem là virus dẫn đến bệnh AIDS), nhưng hết nghiên cứu này đến nghiên cứu khác, kết quả đều âm tính, thất bại. Hôm qua, một bản tin truyền đi từ Thái Lan cho biết lần đầu tiên sau 30 năm, một vaccine thử nghiệm cho thấy có thể giảm nguy cơ AIDS. Báo chí quốc tế rầm rộ đưa tin rằng vaccine giảm 1/3 nguy cơ nhiễm HIV. Tuy nhiên đọc kĩ kết quả nghiên cứu này, tôi lại hiểu khác: tôi cho rằng còn quá sớm để tuyên bố vaccine có hiệu quả, và kết quả giảm 1/3 nguy cơ nhiễm HIV có thể là do yếu tố ngẫu nhiên chứ chưa chắc là vaccine có hiệu quả sinh học thật sự. Vaccine mang kí danh “RV 144” là kết hợp hai loại vaccine được sản xuất bằng kĩ thuật di truyền. Nghiên cứu trước đây cho thấy cả hai vaccine này đều không có hiệu quả ở con người. Công trình nghiên cứu do quân y Mĩ tài trợ và thực hiện qua sự hợp tác của các chuyên gia Thái ...

Một bạn đọc góp ý bài viết “Những ngộ nhận về học vị tiến sĩ” của tôi, vì bạn này nghi ngờ rằng chính tôi cũng bị ngộ nhận về những gì mình phát biểu. Xin trả lời ngay rằng: tôi không bao giờ ngộ nhận những gì mình viết, vì tôi biết rất rõ mình viết cái gì. Có vài điểm tôi thấy không có gì để nói thêm hay không liên quan đến những gì tôi phát biểu, cho nên ở đây tôi chỉ phản hồi những điểm mà tôi hoặc chưa nói rõ trong bài trước, hoặc tôi không đồng ý với quan điểm của tác giả: Về nhu cầu khẳng định bản thân qua bằng tiến sĩ : “ Một sinh viên giỏi, được giữ lại trường Đại học. Anh ta có nhu cầu bắt buộc phải học phải nghiên cứu để khẳng định, để có thể đứng vững trên bục giảng. Rõ ràng ở trường ĐH, ý kiến của một Tiến sĩ đưa ra những luận cứ khoa học xác đáng thì phải được tôn trọng hơn là một giảng viên, không cập nhật những kiến thức mới, không nghiên cứu khoa học .” Ở đây có vấn đề về giả định. Không nhất thiết phải là tiến sĩ mới có những “luận cứ khoa học xác đáng”. Phương...

Đọc bản tin TTXVN “Tăng tuyên truyền tới người Việt ở nước ngoài” tôi có cảm giác … tởm lợm. Tởm lợm vì chữ “tuyên truyền” (propaganda). Có lẽ tôi sống ở ngoài này khá lâu, mà ngoài này thì công chúng nhìn propaganda với một cái nhìn tiêu cực. Tuyên truyền là một thủ thuật cung cấp thông tin nhắm vào việc tác động đến thái độ của một cộng đồng đề nhằm phục vụ cho một chương trình nghị sự hay chiêu bài chính trị. Thủ thuật chính của tuyên truyền là sử dụng các thông điệp nặng cảm tính hơn là những thông tin mang tính lí lẽ. Khác với cách đưa tin khách quan, tuyên truyền cung cấp thông tin một cách có lựa chọn, và do đó là một cách nói dối. Do đó, nghe đến hai chữ “tuyên truyền” tôi thấy tởm. Người Việt ở nước ngoài có nhiều thông tin hơn người Việt ở trong nước. Ngay cả những thông tin về Việt Nam, người Việt ở ngoài này cũng có nhiều hơn đồng hương trong nước. Đó là sự thật. Báo chí trong nước (nhất là thông tấn xã VN) chỉ đưa tin theo quan điểm và cái nhìn của Nhà nước, của ...

Khi đọc bản thảo của các nghiên cứu sinh Á châu, tôi phát hiện một sai sót rất phổ biến trong những câu văn có nội dung so sánh. Chính tôi trước đây cũng từng phạm phải những sai sót này. Trong tiếng Việt, chúng ta có thể nói “Ông A được xếp hạng cao hơn ông B”, và câu văn đó hoàn toàn đúng. Nhưng trong tiếng Anh thì câu văn đó chưa đủ. Trong tiếng Anh, khi viết về so sánh chúng ta cần để ý đến động từ đi kèm theo đối tượng được so sánh. Câu văn so sánh thường có chủ thể (subject) và đối tượng so sánh (evaluator). Trong câu trên, ông A là chủ thể, và ông B là đối tượng so sánh. Sai: Trang ranks Michael Jackson higher than Janet Jackson. (Trong câu này, Janet Jackson là đối tượng so sánh, và câu văn này chưa đầy đủ). Đúng: Trang ranks Michael Jackson higher than she ranks Janet Jackson. 1. So sánh phải cụ thể Trong tiếng Anh, nhất là tiếng Anh cho khoa học, so sánh phải cụ thể, chứ không nên chung chung. Chẳng hạn như câu sau đây: The mountains in Vietnam are lower...

Thế là ông Huỳnh Ngọc Sỹ nhận án 3 năm tù giam vì tội ““Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”. Chắc chắc kết quả xét xử này sẽ để lại nhiều “dư âm” trong công chúng, với nhiều lời bàn ra tán vào. Tôi đoán rằng các bác lái xe ôm, các chị buôn bán lẽ đọc xong bản tin ông Huỳnh Ngọc Sỹ nhận án 3 năm tù thế nào cũng nói: “nhẹ vậy sao”? Thật ra, khó mà nói mức phạt như thế là nhẹ hay nặng. Một cách để so sánh là chúng ta thử nhìn sang bên Nhật xem họ (tòa án) xử những người đưa tiền hối lộ ra sao. Theo tin vào cuối tháng 2/2009, Tòa án Tokyo phạt 3 cựu giám đốc công ti PCI (Pacific Consultants International) người thì 2 năm tù giam + 3 năm án treo, người thì 20 tháng tù giam + 3 năm án treo, và người thì 18 tháng tù giam + 3 năm án treo. So sánh trên cho thấy mức độ phạt trong vụ vụ Huỳnh Ngọc Sỹ (người nhận tiền) là tương đối nhẹ so với phía Nhật (người cho tiền), nhất là trong bối cảnh Đảng và Nhà nước đang hô hào chống tham nhũng. Tòa án VN nói rằng ông Sỹ có ...

"Đã biết bao nhiêu lần, tôi chứng kiến cảnh diễn giả nói tiếng Anh không rành phải được yêu cầu nhường cho người khác nói; cảnh các nhà khoa học trong nước ra ngoài họp chỉ biết lịch sự gật đầu và … mỉm cười". Trong thời đại toàn cầu hóa, thông thạo một ngoại ngữ mở ra một cánh cửa và lựa chọn sự nghiệp cho cá nhân. Ở nước ta trong quá khứ, có nhiều “làn sóng” học tiếng Pháp, Nga, và tiếng Trung Quốc. Nhưng xu hướng chung của HSSV ngày nay có lẽ là học tiếng Anh. Thật ra, chẳng phải riêng gì ở nước ta, mà trên thế giới ngày nay, tiếng Anh là ngôn ngữ phổ biến nhất, được nhiều người học nhất, và có nhu cầu cao nhất (1). Theo thống kê hiện nay, tiếng Anh là ngôn ngữ mẹ đẻ của khoảng 400 triệu người. Ngoài số này, còn có hơn 430 triệu người sử dụng tiếng Anh như là một ngôn ngữ thứ hai, và khoảng 750 triệu người sử dụng tiếng Anh như là một ngoại ngữ (1). Có nghiên cứu cho rằng đến năm 2015, phân nửa dân số trên thế giới sẽ sử dụng tiếng Anh. Bất cứ sự mất cân bằng nào ...

Như đã hứa ngày hôm qua, hôm nay ngày cuối tuần tôi viết bài đầu tiên về tiếng Anh. Bài này liên quan đến việc sử dụng giới từ và liên từ. Có lẽ hơi sơ đẳng, nhưng tôi lại nghĩ cần phải bắt đầu bằng những kiến thức sơ đẳng. Giới từ (preposition) và liên từ (subordinating conjunction) giông giống nhau và có khi khó phân biệt, nhưng có một mẹo dễ phân biệt chúng: đó là nhìn vào từ theo sau chúng. 1. Giới từ thường theo sau bằng một danh tự (nominal): Because of the bad weather. (Danh từ weather là đối tượng của giới từ because of ). Before leaving home. (Đây là mệnh đề gerund: leaving home là đối tượng của giới từ before ). After what we had done. (Mệnh đề danh từ [noun clause] what we had done là đối tượng của giới từ after ). 2. Liên từ thì theo sau bằng một cấu trúc chủ ngữ - động từ mà không có một mối liên hệ nào khác dính dáng vào. Because  the weather was bad. ( Because là liên từ có chức năng giới thiệu một mệnh đề phụ). Before we left home. ( Before là li...

Trong chuyến đi công tác bên Mĩ vừa qua tôi lại chọn United Airlines làm phương tiện đi lại. Nói chính xác hơn là tôi khó có lựa chọn nào khác, bởi vì tôi là khách hàng thường xuyên của UA, và họ có những chuyến bay nối tiếp (connecting flights) nội địa tốt hơn các hãng ngoài Mĩ khác. Chuyến bay để lại nhiều kỉ niệm vui buồn lẫn lộn, và tôi muốn ghi lại đây vài kinh nghiệm cá nhân để các bạn lấy làm bài học cho tương lai khi đụng chạm với hãng hàng không khổng lồ này. Mới vào check-in thì đã suýt bị móc túi. Số là United Airlines mới có một hạng mới mà họ gọi là Economy Plus, với chỗ ngồi rộng hơn và khoản để chân cũng tốt hơn so với hạng Economy phổ thông. Người làm check-in dụ tôi nâng cấp hạng ghế vì cô ta nói tôi là người có “social status”, nhưng cô ta không quên kèm theo cái giá 175 đôla! Tôi nói sao có chuyện đó, tôi là frequent flyer của UA, đáng lẽ mấy người phải ưu tiên nâng cấp cho tôi chứ, sao lại đòi tiền. Cô ta xin lỗi rồi kiểm tra lại thì thấy số frequent flyer c...

Hai tuần qua, dù bận đi công tác ở bên Mĩ, tôi vẫn thỉnh thoảng vào mạng đọc báo để theo dõi tình hình trong nước, và thấy nhiều sự kiện mà tôi rất muốn bình luận nhưng vì quá bận rộn nên đành “lực bất tòng tâm” do không có thì giờ. Hôm nay, việc phó hội cũng đã xong xuôi, nên lại có thì giờ để góp nhặt vài lời để gọi là “mua vui cũng được một vài trống canh”. Hôm nọ, đọc một tin rất lạ mà thoạt đầu tôi mỉm cười một mình vì nghĩ rằng phóng viên có trí tưởng tượng phong phú quá: đó là bản tin cho biết “ Hà Nội mong 100% cán bộ Thành ủy ‘quản’ là tiến sĩ ”. Nhưng tôi nghĩ sai: phóng viên tường thật hoàn toàn chính xác về chủ trương của chính quyền và đảng ủy Hà Nội, vì hôm sau có một quan chức của Sở nội vụ Hà Nội lí giải rằng cần phải “ Có bằng tiến sĩ mới đột phá tư duy ”. Vị quan chức này, với danh xưng tiến sĩ, chính là tác giả của “ Chiến lược cán bộ, công chức khối chính quyền thành phố ”. Nếu xem chủ trương nâng cấp 100% cán bộ diện thành ủy có bằng tiến sĩ thì quả thật ông...

Hết vụ website trực thuộc Bộ Công thương công khai xác nhận chủ quyền quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là của Trung Quốc, siêu thị bày bán quả địa cầu có “đường lưỡi bò” của Trung Quốc, nay đến Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam loan tin Hải quân Trung Quốc tập trận trên biển Đông nhằm “bảo vệ lợi ích quốc gia” (quốc gia Trung Hoa nhé!) Tuy nhiên bài này đã được rút xuống. Không kèn, không trống. Nếu chỉ xảy ra một lần thì cũng chẳng có gì để nói, vì có thể đó là sơ suất ngẫu nhiên. Nhưng đằng này, những “sự cố” này cứ xảy ra liên tục cách nhau chỉ vài tháng, xảy ra trong thời gian nhạy cảm về tranh chấp chủ quyền giữa Việt Nam và Trung Quốc. Do đó, chỉ có thể cho rằng đây là những sự cố mang tính hệ thống (chứ không phải ngẫu nhiên). Đã mang tính hệ thống, thì câu hỏi đặt ra là “tại sao”. Tại sao những kiểu loan tin và cung cấp thông tin có lợi cho Trung Quốc trên báo chí Việt Nam? Chắc chắn câu trả lời sẽ rất nhiều, và còn tùy thuộc vào quan điểm cũng như cách nhìn vấn đề của mỗi c...